Hamilelikte Kan Uyuşmazlığı

Anne ve baba adayının kan grupları arasındaki uygunsuzluğa denir. Kan grubu tayininde iki faktör belirleyicidir. Birincisi gruplar ki A, B, AB, O olmak üzere 4 tanedir. İkincisi Rh antijenidir. Kan uyuşmazlığı denildiğinde ilk düşünülen ve kastedilen Rh uyuşmazlığıdır. Rh antijeni kandaki kırmızı hücreler ( eritrositler ) üzerinde bulunur ve protein yapısındadır. Bunlar bağışıklık sistemini uyararak cevap oluşumuna sebep olurlar. Hücrelerinde Rh antijeni taşıyanlara Rh ( + ), taşımayanlara Rh ( – ) denilmektedir.

Gebelik öncesi dönemde yapılacak kan grubu tayini sayesinde eşler aralarında kan uyuşmazlığı olup olmadığını kolayca öğrenebilirler. Eğer anne Rh ( – ) ise ve baba Rh ( + ) ise kan uyuşmazlığı mevcuttur. Baba’nın ( – ), annenin ( + ) olduğu durumda kan uyuşmazlığı yoktur.

Etki Mekanizması

Anne’nin Rh ( – ) olduğu durumda eğer bebek de Rh ( + ) olursa bebeğin kanındaki bu Rh faktörü anne kanına geçerse ( doğum, düşük, kürtaj, anmiyosentez, gebelik kanamaları vs. ) annenin bağışıklık sistemi Rh faktörünü ortadan kaldırmak için antikor adı verilen maddeler üretir. Bu koşulda anne duyarlılaşır ve sonraki gebelikte oluşan bu antikorlar plasenta yoluyla bebeğe geçerek sorun oluştururlar. Bunu hücre yüzeyindeki antijenlerle birleşip hücreyi parçalayarak oluştururlar.

Bebeğin kan hücreleri parçalanır, kansızlık ( anemi ) gelişir. Bebekteki anemi sonucu vücut boşluklarında sıvı birikimi olur ve bebek de hidrops adı verilen durum gelişir. Hastalığın şiddetine ve yok edilen kan hücrelerinin miktarına bağlı olarak bebekte kalp yetmezliği ve anne karnında ölüm bile izlenebilir.

Hangi Durumlarda RH Etkilenmesi Olur?

En sık doğumdur, ancak bunun dışında bebekten anneye olabilecek minik kanamalarda anneyi sensitize edebilir.

• Düşük
• Kürtaj
• Dış gebelik
• Amniyosentez
• Kordosentez
• Koryon villus örneklemesi
• Gebelikte olan fazla kanamalar
• Bu durumlarda bebeğin kan grubu bilinemeyeceği için koruyucu olarak Rhogam ( Anti-D ) yapılmalıdır.

Takip

Öncelikle anne ve babanın kan gruplarını doğru olarak tespit etmiş olmalıyız. Annenin kan grubu ( + ) ise zaten risk yoktur. Kan uyuşmazlığı tespit edilen gebelere belli aralıklarla testler uygulanır. Gebelik takibi esnasında annenin kanında normalde olmaması gereken anti-Rh aranır. Bu teste İndirekt Coombs Testi denilir. Bu testte normal kabul edilen titreler arasındaki değerlerin varlığı riskin düşük olduğunu gösterir. Doğum sonrası bebekte anneden geçen antikorların aranmasına ise Direk Coombs Testi adı verilir. Bebeğin kan uyuşmazlığından etkilenip etkilenmediğini anlamak için nadir de olsa kordosentez yapmak gerekebilir.

Tedavi

• Rh (–) anneden Rh (+) bebek doğduğunda, anneye doğumdan sonraki ilk 72 saat içinda antikor gelişimini önlemek amacıyla Rheogam uygulanmalıdır. Aynı şartlarda bu uygulama her doğumdan sonrada tekrarlanmalıdır.
• Gebeliğin herhangi bir döneminde düşük, kürtaj, amniyosentez vs. geçiren gebelere ilk 72 saat içinde Rheogam uygulanmalıdır.
• Rh (–) anneye her ihtimale karşı gebeliğin 28. haftasında koruyucu olarak Rheogam yapılabilir, ancak bu şart değildir.
• Anne karnında etkilenmiş bebeği tedavi edebilmek için kan değişimi uygulanabilir.