Çikolata Kisti

Çikolata Kisti

Endometriozis sık karşılaşılan ve üreme çağındaki kadınları etkileyen bir hastalıktır. Normalde rahim içini örten tabakanın rahim dışında bulunmasıdır. Bu nedenle her adet döneminde tıpkı rahimde oluşan kanama gibi endometriozisin yerleştiği dokuda da kanama olur. Bu kanamanın vajen gibi dışarıya atılacağı bir yol olmadığı için kistleşebilir ya da çevre dokuya yerleşebilir.Endometriozis tamamen östrojen hormonuna bağımlı bir hastalıktır. Endometriozis genellikle hiçbir şikayeti olmayan bir kadında tesadüfen saptanır Gebe kalamama , kasık ağrısı, yumurtalık kisti tanısı ile araştırma yapılan vakalarda endometriozise sık rastlanır En çok görünen şikayet ise özellikle adet döneminde, cinsel ilişki sırasında veya normal bir zamanda ortaya çıkan kasık ağrısıdır. Cinsel ilişki sırasındaki ağrı özellikle derinde hissedilir Endometirozisin belirtilere yol açma nedeni her ay bulunduğu dokuda adet kanaması gibi kanama yapmasıdır Tanısı cerrahi olarak konduğu için sıklığını saptamak zordur. Kadınların % 10 -15 de bulunduğu düşünülmektedir. En sık yumurtalıklarda görülür. ( % 75 ) Buna çikolata kisti denir.

Görülme yerleri

  • Yumurtalıklar
  • Rahmin arkasındaki boşluk (Douglas)
  • Rahim bağları
  • Barsak, mesane, dış cinsel organlar
  • Göbek deliği
  • Sezaryen kesisi
  • Doğum dikişleri
  • Burun içi

Neden endometriozis olur?

Nedeni çok net bilinmese de iki farklı teori vardır;

1- Adet kanaması sırasında adet kanının tüplerden karın içine doğru akması, ve bu kandaki rahim içi hücrelerinin ( endometrial hücre ) canlılığını koruyarak yeni yerlerine yerleşmesidir.

2- Embriyonik yaşamda yer alan bazı hücrelerin zamanla endometrial hücrelere dönüşmesi

çikolata kisti

Endometriozisi görüntü olarak 4 gruba ayırabiliriz:

1-İmplantlar: Özellikle erken dönemde görülür. Küçük, yüzeyden kabarık, mavi siyah renkli, barut yanığına benzer oluşumlardır. ( Görüntü itibari ile ‘’ ben ‘’ lere benzerler ). Bu implantlar değişmeden kalabilir, kendiliğinden kaybolabilir, ya da bulundukları yerlerde normal dokuyu kendilerine çekerek yapışıklıklara neden yol açabilirler.

2-Endometrioma (Çikolata kisti): Yumurtalıklara yerleşen endometriozis her adet döneminde kanayarak kist oluşturur ve bu kist içinde biriken kan zamanla kahverengi, yapışakn bir sıvı haline gelir. Bu sıvının erimiş çikolataya benzemesi sebebi ile bu kistlere çikolata kisti denir.

3-Uzak organlarda endometriozis: Bazen burun içi, makat, idrar torbası ya da göz gibi ( konjonktiva ) organlara yerleşebilir. Bu kadınlarda her adet döneminde burun kanaması, makattan kan gelmesi, kanlı idrar, gözde kanama oluşur.

4-Adezyonlar (Yapışıklıklar): Endometriozisin ilerlemesi sonucu oluşur. Bu yapışıklıklar tüple yumurtalık arasındaki ilişkiyi bozarak kısırlığa yol açabilir. Yine tüp etrafındaki yapışıklıklar sonucu dış gebelik görülebilir.

Nasıl tanı konur?

Endometriozisin kesin tanısı için ameliyat şarttır. Lezyonların gözle görülmesi ya da patoloji ile incelenmesi sonucu kesin tanı konur. Endometriozisden şüpheleniliyorsa ve beraberinde kısırlık problemi de varsa mutlaka laparoskopi yapılmalıdır. Çikolata kistleri ise ultrasonografi ile rahatlıkla tanınır. Ca -125 bir tümör belirteci olmasına rağmen endometriozisde de artmaktadır. Özellikle tanı koymanın yanı sıra tedavi sonrası nüksleri takip etmekte çok yardımcıdır.

Evreleri

Hastalık yerleştiği bölge, yayılımı, derinliği ve büyüklüğüne göre evrelenir. Evre 1 ve 2 hafif, evre 3 orta ve evre 4 ise şiddetli endometriozisi ifade eder. Evre ile şikayetler arasında bir ilişki yoktur.

Endometriozisle birlikte görülen şikayetler ve bulgular

  • Kronik kasık ağrısı
  • Sancılı adet görme : ( Dismenore ) Hastalarda en sık karşılaşılan şikayet adetlerin son derece ağrılı olmasıdır. Ağrının şiddeti ile hastalığın derecesi arasında bir ilişki yoktur. Ağrı tipik olarak adetten birkaç gün önce başlar ve adet kanaması ile birlikte en üst düzeye ulaşır ve kanama boyunca devam eder. Hatta zaman zaman ağrı kesicilere bile cevap vermeyebilir.
  • Ağrılı cinsel ilişki: (Disparanoia) Cinsel ilişki sırasında özellikle derinde ağrı hissedilir.
  • Bel ağrısı
  • Sırt ağrısı
  • Bacaklarda ağrı
  • Bulantı/kusma
  • Kısırlık: Endometriozis hastalarının büyük bir kısmı çocuk sahibi olamadığı için doktora gelirler. Kısırlık şikayeti bulunan kadınların yaklaşık % 10-20 ‘ sinde değişik düzeylerde endometriozis bulunmaktadır. Hafif ve orta endometriozis hastalarında kısırlığın sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte şiddetli endometriozis kısırlığın bilinen bir nedenidir. Oluşan yapışıklıklar sonucu tüp ve yumurta arasındaki ilişkiyi bozarak kısırlık yapar.
  • Dış gebelik: Yapışıklıklar ve buna bağlı tüp hasarı dış gebelik riskini arttırır.
  • Karın ağrısı
  • Kabızlık veya ishal
  • Makata vuran ağrı
  • Makattan kanama
  • Kanlı dışkı
  • Kanlı idrar
  • Adet ile aynı zamanda olan burun kanamaları ya da ciltte morarmalar
  • Gözde kanama

Tedavi

Bu hastalığın kesin ve kalıcı tedavisi yoktur. Tedavilerin amacı ağrıyı gidermek ve kısırlığı ortadan kaldırmaktır. Tıbbi ve cerrahi tedaviler uygulanabilir. Hamilelik ve menopoz endometriozis oluşumunu engelleyen doğal durumlardır. Tıbbi tedavide amaç bu iki doğal süreci taklit etmektir. Gebeliği taklit etmek için doğum kontrol hapları, menopozu taklit etmek için GnRH analogları ve danazol kullanılmaktadır. Menopoz taklidi tedavi 3-6 ay süre. Tedavi sırasında ateş basmaları, kemik erimesi gibi menopozal şikayetlerin aynısı görülebilmektedir. Tıbbi tedavinin ağrıyı gidermede etkili olduğu, kısırlıkta ise olumlu bir etkisinin olmadığı gözlenmiştir. Ancak amaç kısırlık tedavisi ise genel olarak cerrahi tedavi sonrası ilk 1 yıl hamile kalma şansı çok yüksektir, bu nedenle cerrahi öncesi tıbbi tedavi uygulanması yararlanımı arttırmaktadır. Şiddetli endometriozis olgularında tercih edilmesi gereken tedavi cerrahidir. Özellikle laparoskopik cerrahi tercih edilmelidir. Tedavi sonrası duruma göre 6 ay ile 1 yıl içinde kendiliğinden gebe kalmayan kadınlara yardımcı üreme teknikleri, özellikle İVF ( tüp bebek ) önerilmelidir.

Özetlersek:

1-Gözlem Tedavisi: Hafif endometriozisi olan, doğurganlığa kesin bir engel oluşturmayan kadınlarda uygulanır, düzenli kontrollere çağrılarak izlenir

2-Tıbbi Tedavi: Hastanın klinik durumuna göre uygulanır. Doğum kontrol hapları, Progesteron ,Danazol , GnRH analogları

3-Cerrahi Tedavi: Hastanın durumuna göre açık ya da kapalı ( laparoskopik ) cerrahi uygulanır

4- Kombine Tedavi: Cerrahi yöntemle beraber, cerrahi öncesinde veya sonrasında tıbbi tedavi yapılır

Endometriozisin tekrarlayabileceği unutulmamalıdır !